Huwelijk - 1. Introductie en positieve illusies

Deze keer: Introductie ++ bijzonderheid van de huwelijksrelatie ++ positieve illusies ++ disclaimer

Hoe kiezen mensen een langdurige (vaak levenslange) relatie met één ander persoon? En: hoe passen mensen eigenlijk bij elkaar?...

Relaties zijn onmisbaar voor ieder mens. De 'verbinding met een ander' is fascinerend in zijn diversiteit en complexiteit. Alle relaties zijn uniek en kunnen zowel bron van zeer diepe levensvreugde zijn als ook de aanjager van onmetelijk verdriet en wanhoop. Het huwelijk is in het relationele landschap een zeer bijzondere relatie. Met deze nieuwe serie artikelen wil ik je graag wat nieuwe inzichten aanbieden.

Het onderwerp 'huwelijk' gaat vaak (zo ook hier) gelijk op met 'huwelijksproblemen' en scheidingen. Ondanks de ruïnes die soms nog resteren van wat ooit begon als een droompaleis wil ik in deze artikelen hoopvol schrijven. Ik ga er niet omheen lopen dat er problemen zijn in veel (zo niet alle) huwelijken. Maar ik wil ook niet fatalistisch kijken naar huwelijken. In de maatschappij lijkt het steeds gangbaarder geworden om scheidingen maar te accepteren omdat het 'soms gewoon niet meer werkt' of 'we toe zijn aan iets nieuws'. Ik schrijf vanuit het besef dat het huwelijk een van de mooiste en bijzonderste relaties is die ons als mensen is gegeven.

Ik wil zo in het begin van deze serie direct aandacht vragen voor een soort disclaimer die voor deze artikelen geldt. Daar gaat het over pijn en verdriet die door deze artikelen boven kunnen komen drijven, over geheimhouding en relativering.

Het bijzondere van de huwelijksrelatie

Veel stellen hebben op het moment van trouwen het gevoel 'de ware' te hebben gevonden. Heb je wel eens bedacht hoe groot die kans eigenlijk is? Zou je werkelijk de allerbest passende man/vrouw hebben gevonden? Of loopt er érgens op aarde iemand rond die nóg beter bij je past?

Hoezeer er ook gepraat wordt in absolute termen als 'de allerliefste' en 'de ware', het bijzondere aan het huwelijk is dat het twee mensen samensmelt op een manier waardoor (als het goed gaat) je levenslang verbonden blijft in eenheid 'tot de dood ons scheidt'. Wat gebeurt er eigenlijk in die unieke relatie?

Ieder mens vormt zich aan anderen om zich heen. Dat begint al vanaf een pasgeboren baby die ontdekt wie hij is door de interactie (veelal) met de ouders. Op deze blog tref je artikelen daarover aan zoals 'hoe word(t) je ik' en een serie over hechting. De kern is dat de mens zichzelf vormt en herkent (erkend voelt) in de ander. Die ander is als het ware een spiegel voor de ziel. Fysiek gezien kunnen we voor een spiegel staan om te zien hoe we er uit zien, maar om onze ziel te spiegelen (wie we wezenlijk zijn) kunnen we niet zonder een ander.

De huwelijksrelatie is (wat vreemd gezegd wellicht) een privé, vrijwel permanent aanwezige spiegel in het leven van de getrouwden. En het bijzondere aan die spiegel is dat hij als het goed is steeds beter wordt door de tijd heen.

Nu gaat het er bij dit 'spiegelen in de ander' niet alleen om dat we weten wie we zijn, maar, nog veel belangrijker, als het goed is bevestigt de ander onze waarde. We mogen er zijn. Dat is wat in de artikelen op deze site vaak genoemd wordt als 'erkenning': een wezenlijk herkend worden door de ander op een manier die daarmee tegen jou zegt: 'je doet er toe' en 'je mag er zijn'.

Die herkenning in de ander is al zo oud als de mensheid. In de Bijbel tref je bijvoorbeeld in de eerste hoofdstukken al een verhaal aan dat Adam (in het begin in zijn eentje) Eva tegenkomt en verrukt uitroept dat hij nu eindelijk iemand heeft van zijn eigen soort met wie hij samen is.

Natuurlijk is er veel meer over 'het huwelijk' te zeggen, dat in onze cultuur pas relatief kort gebaseerd is op romantische liefde. Ik ga hier niet verder in op alle andere aspecten van een huwelijk zoals de praktische waarde of de strategische waarde. Hier gaat het om de bijzonderheid van de huwelijksrelatie waarin twee mensen voor elkaar 'spiegel van elkaars ziel' zijn.

Uitstapje: een kunstige weergave van relaties

Yoann Bourgeois maakt bijzondere producties die het midden houden tussen theater en dans. Even iets over mijzelf: ik ben helemaal niet zo'n kunstkenner, dus als iets kunstigs mij boeit moet het bijzonder zijn. De werken van Bourgeois vind ik fascinerend. Hij weet dans en drama bijzonder te verbinden in voorstellingen die grote aantallen bezoekers boeien. Je vindt diverse uitvoeringen op YouTube waarbij je aan het denken wordt gezet (ik tenminste wel ;-)) over relaties.

Moment uit een voorstelling van Yoann Bourgeois

Kijk bijvoorbeeld eens deze performance waarbij de choreografie zich afspeelt op een draaiend plateau.

Positieve illusies: onzichtbare lijm in de relatie

Terug naar de realiteit. Of eigenlijk... Realiteit?... Ben je bekend met 'positieve illusies'? Deze term werd aan het eind van de vorige eeuw geïntroduceerd om een fenomeen te beschrijven dat ook binnen romantische relaties een belangrijke rol speelt. Enkele jaren geleden vertelde een docent (Pieternel Dijkstra) hierover. Zij publiceert en doet onderzoek naar de effecten van positieve illusies in relaties.

Kort gezegd komt het hier op neer: ieder mens heeft een beeld van zichzelf (zelfbeeld) en een beeld van de ander. In relaties blijkt het vaak te gebeuren dat mensen een positiever beeld hebben over de ander, dan die andere persoon over zichzelf heeft. Dat noemen we de positieve illusie.

Een voorbeeld om het duidelijk te maken. Stel dat er een koppel is, we noemen ze even Joost en Tara. De theorie over positieve illusies zegt dat Joost een positiever beeld heeft over Tara, dan Tara over zichzelf heeft. En... omgekeerd heeft Tara een positievere kijk op Joost dan Joost op zichzelf.

Die positieve illusie heeft tot gevolg dat 'bij elkaar' zijn een betere versie van beiden zichtbaar maakt. Joost vindt bijvoorbeeld dat hij niet echt creatief is. Doordat Tara daar positiever over is weet zij hem te motiveren toch samen een schets te maken van hun toekomstige huis. Als blijkt dat zijn schets heel mooi uitpakt moedigt het hem aan vaker over deze drempel te stappen.

Tara vindt dat ze slecht autorijdt. Joost heeft meer vertrouwen in haar en weet haar te motiveren dat zij toch achter het stuur kruipt als ze samen op pad gaan. Het zorgt er voor dat Tara naar verloop van tijd groeit in haar zelfvertrouwen in de auto.

Wat je in voorgaande voorbeelden al ziet, is wat ook uit onderzoek gebleken: bij veel beginnende relaties is het verschil tussen hoe de ander over je denkt en hoe je over jezelf denkt groot! En wat heeft dat voor gevolg? Het is een onbewuste motiverende factor om bij de ander te willen zijn. Die ander weerspiegelt jou mooier dan jij jezelf ziet. En omgekeerd heb jij kennelijk een belangrijke rol naar die ander: jij hebt een positiever beeld over hem dan hijzelf. Toegepast op Joost en Tara: voor beiden geldt dat ze in de ander een positiever beeld van zichzelf zien. Dat prettige gevoel stimuleert om te investeren in de relatie - bij elkaar te willen zijn.

Nog één ander ding wil ik je meegeven over positieve illusies: er is uit onderzoek nog iets anders gebleken: naar verloop van tijd blijkt bij koppels het zelfbeeld (gevoel van eigenwaarde) te groeien. De grootte van de positieve illusie neemt af, maar beiden hebben aan en in elkaar een beter beeld van zichzelf gekregen. Zo groeit de ene mens door de ander.

Prachtig toch?.... Je voelt vast al aan dat het vaak niet zo ideaal verloopt. Daar zal het in latere artikelen uitgebreider over gaan. Maar door iets meer te weten over hoe dat beeld dat de ander van je heeft en je zelfbeeld met elkaar te maken hebben is het helpend om te begrijpen wát er soms mis gaat, waardoor duidelijker is waarover gepraat kan worden.

Volgende keer

Volgende keer kijken we wat uitgebreider naar hoe twee 'ikjes' een 'wij' worden. Dat gaat niet altijd gemakkelijk. We gaan kijken naar een stel waarbij de vrouw vertelt: "Ik werd in onze relatie hoe langer hoe meer onzichtbaar. Het draaide altijd om hem..." In mijn termen: 'hoe meer ze 'wij' werden hoe meer haar 'ik' vervaagde'. Wat heeft dat met hun 'ik-zijn' te maken en hoe kun je het thema 'grenzen' er aan verbinden?

Vragen of ideeën? Welkom!

Ik kreeg aanmoedigende reacties op mijn vorige artikel dat ik schreef na een lange periode waarin er niets verschenen was. Jouw en jullie ideeën zijn welkom. Wil je me persoonlijk mailen zodat anderen niet jouw vraag/reactie lezen, mail dan aan marnix@remembertolive.nl

Disclaimer

Deze disclaimer is maar niet een soort 'indekkertje', maar is serieus bedoeld. Ik besef namelijk goed dat voor velen het huwelijk in hun leven een bron van pijn en verdriet is (geweest). Ik schrijf vanuit het besef dat ik deze artikelen ook toegankelijk wil laten zijn voor wie soms levenslang al alleen is, huwelijk(en) uiteen zag spatten of momenteel in een huwelijk klem zit waar geen enkel lichtpuntje meer te zien is. Geen huwelijk is hetzelfde en alle huwelijksprobleem zijn dus ook uniek. En ook voor 'alleengaanden' geldt dat geen enkele situatie echt gelijk is.

Deze artikelen kun je zien als een paar stukken gereedschap in je relationele gereedschapskist. Pas ze toe zoals je met echt gereedschap doet: alleen waar het gepast lijkt en waar je het gereedschap zelf kunt gebruiken. Of dat nu in je eigen huwelijk is of in relaties waar je bij betrokken raakt maakt niet uit.

Er worden voorbeelden gebruikt in deze artikelen. Ook al put ik uit een (bescheiden) hoeveelheid ervaringen, ik gebruik nooit rechtstreeks cliëntsituaties. Als je een gelijkenis ziet met een situatie die je kent uit de werkelijkheid, dan is dat puur toeval.

Mocht je getroffen zijn door wat je leest (en daarna denkt of voelt) zoek dan iemand om er mee over te praten. Je kunt uiteraard ook een e-mail sturen naar mij, maar ik ben zowel niet onbeperkt beschikbaar als ook niet uniek. Er zijn velen die kunnen helpen wanneer je er met je eigen gedachten alleen niet uitkomt.

Als je vragen of reacties stuurt kunnen die worden gebruikt in de artikelen, maar ze worden altijd zodanig verandert dat de kern gelijk blijft, maar het verhaal onherkenbaar wordt voor buitenstaanders.

Tot slot: deze artikelen kunnen onmogelijk compleet zijn. Er zijn vele boeken te vinden over huwelijksrelaties. Ik hoop dat je met deze artikelen jezelf óf anderen kunt dienen!

Nog even iets belangrijks... 
Wil je dit artikel of deze blog delen? Je helpt er een ander mee én mij! En dat is voor jezelf denk ik ook een prettig gevoel. Probeer maar eens ;-)

Delen kan heel simpel met de icoontjes hieronder naar Facebook, Twitter, LinkedIN of als link die je bijv. kunt e-mailen.

Wil je updates per e-mail ontvangen als er een nieuwe blog is? Schrijf je dan hieronder in. Let op: de e-mails komen bij sommige mensen in hun map voor ongewenste-mail. Als je de afzender als 'vertrouwd' accepteert gebeurt dat niet weer.