Een Russische man uit Amsterdam belt met zijn moeder in Moskou: 'Ma! Het is écht oorlog.
Het is hier de hele dag op TV.' Zijn moeder gelooft het niet. 'De beelden die jullie zien zijn nep. Jullie worden door jullie media voor de gek gehouden en de slachtoffers zijn acteurs.'
Bij beiden zit de oorlog in hun hoofd, maar hoe?... En wat weet jij zelf over de oorlog?
De oorlog zit in je hoofd. Zie maar: je weet immers direct welke oorlog ik bedoel. Terwijl er momenteel wereldwijd zeker 40 verschillende oorlogen woeden.
Maar 'oorlog in je hoofd'?...., dat klinkt wel wat absurd. 'Het is toch echt oorlog?' denk je wellicht. Of je vraagt je af of ik misschien hoor bij de groep ontkenners: mensen die denken dat het allemaal fake is en opgezet is om Poetin (die vooral 'mild en vredelievend' is) in een kwaad daglicht te zetten. (Om elk misverstand te voorkomen: ik geloof absoluut dat er een afschuwelijke oorlog in Oekraïne woedt.)
Dit artikel gaat er over dat voor iedereen in Nederland geldt dat de oorlog zich in zijn/haar hoofd afspeelt. En kijk eens wat voor effecten dát zelfs al heeft in ons land: tientallen inzamelacties voor kleding en voedsel, burgers die hun huizen openstellen enz. Maar ook: verbreken van contracten met Russische sponsors, concerten van Russische componenten die worden afgelast en zelfs: bedreigingen waar Russische medelanders mee worden geconfronteerd, vernielingen van 'Russische' winkels etc.
Mensen doen dus verschillende dingen met de kennis en beleving over de oorlog. Hoe kan het dat de een feitelijk gewoon met z'n eigen leven verder gaat, terwijl de ander hard meewerkt aan een hulpactie en weer een ander Russen in Nederland bedreigt? En wat zegt het over ons dat er op dit moment meer gastvrijheid lijkt te zijn, wat in contrast staat tot de verzuurde manier van omgaan met vluchtelingen in de afgelopen jaren?
De oorlog zit in onze hoofden en dát bepaalt wat we doen. In een aantal korte artikelen (leestijd een paar minuutjes - veel korter dan je gewend was op deze blog) ga ik komende dagen verschillende onderwerpen bij langs. Het zal gaan over wie er nu eigenlijk wat aan het geven is; over het verband tussen mondkapjes naaien tijdens de begindagen van Corona en kleding inzamelen; over hoe naar Zelensky gekeken wordt, over kiezen wat je wel/niet doet etc. Kortom: over allerlei thema's qua relaties, waarover je regelmatig op deze blog leest. Ik hoop je met deze korte artikelen niet zozeer één zienswijze aan te leveren, als wel denkstof.
Jouw vragen en reacties naar aanleiding van de artikelen zijn welkom en kunnen bij nieuwe afleveringen worden gebruikt!
Hoe komt de oorlog in je hoofd?
In dit eerste artikel ga ik nog even kort in op iets wat fundamenteel is voor ons omgaan van de werkelijkheid. In ons hoofd krijgen we op basis van wat we horen en zien een beeld van de werkelijkheid. In het volgende plaatje is dat schematisch weergegeven:
Je ziet een paar belangrijke aspecten die een rol spelen:
We nemen de realiteit altijd waar via een kijkvenster (zoals nieuwsberichten op social media, kranten, radio, TV etc.). Zelfs een journalist ter plaatse neemt maar een beperkt deel van de werkelijkheid waar. Als je daar geen rekening mee houdt, kan je ten onrechte 'het hele plaatje inkleuren' op basis van beperkte berichten.
Wat je ziet en hoort verwerk je met je brein. Ons brein is onvoorstelbaar knap in het leggen van associaties. Als we een huilend klein kind zien, gaat bij velen van ons het brein dat koppelen aan 'zielig' en 'boos op dader' en 'wat kan ik doen?'. Bij anderen wordt er juist een 'vlucht' neiging getriggerd: ze sluiten zich af voor het nieuws omdat het (weer...) veel te veel pijn oproept. De mate van identificatie (de mate waarin wat we zien past bij wat we al kennen, waar we bang voor zijn etc. ) bepaalt in hoeverre we emotioneel betrokken raken door wat we zien. In een later deel van deze artikelreeks zal het daar verder over gaan: hoe zit het eigenlijk met de andere vluchtelingen?
Net als in Coronatijd speelt het ook nu een grote rol welke bronnen jij als betrouwbaar ziet en waarmee jij je een beeld van de werkelijkheid vormt. En net als in Coronatijd is er ook nu veel sprake van nepnieuws. De tegeltjes-spreuk 'De waarheid is het eerste slachtoffer in oorlogstijd' is altijd al waar geweest, maar is nu intenser door de enorme hoeveelheid nieuwsbronnen, mogelijkheid om geloofwaardig ogend nepnieuws te maken en de mogelijkheid om als individu in korte tijd grote groepen anderen te kunnen bereiken.
Propaganda en fake nieuws hebben in ons brein een zelfde waarde als echt nieuws, zolang we het niet van elkaar kunnen onderscheiden. Onze verbeeldingskracht kan ons de indruk geven dat we de werkelijkheid kennen, terwijl die in het echt gebaseerd is op niet betrouwbare bronnen.
Net als in Coronatijd is het van groot belang om te onderzoeken wat werkelijk feiten zijn (wat écht gebeurd is) en wat niet. Wil je daar meer over lezen, lees dan het artikel wat over de zogenaamde 'eerste dimensie: de feiten' ging in Coronatijd.
Volgende keer
Op allerlei manieren komen mensen in actie. Van kledinginzameling en fondswerving tot zelfs mee willen gaan vechten. Prachtig toch?... Maar, hoe zit het eigenlijk met geven en ontvangen bij al die acties? Wat wordt verwacht van de ontvangers? En zou er weer zoiets kunnen gebeuren als rond de mondkapjes-deal van Sywert van Lieden?...
Deel je mee?
Delen kan heel simpel met de icoontjes hieronder naar Facebook, Twitter, LinkedIN of als link die je bijv. kunt e-mailen.
Wil je updates per e-mail ontvangen als er een nieuwe blog is? Schrijf je dan hieronder in. Let op: de e-mails komen bij sommige mensen in hun map voor ongewenste-mail. Als je de afzender als 'vertrouwd' accepteert gebeurt dat niet weer.
Commentaires