Relaties in coronatijd (1)

Duizelt het jou soms ook? De wisselende en vooral onduidelijke situatie rond corona? Terwijl ik dit schrijf zitten we dag na dag met recordaantallen positieve testen - aantallen die tot voor kort als onmogelijk werden gezien. Intussen liggen er steeds minder patiënten in de ziekenhuizen. Terwijl winkeliers en burgemeesters zich warm liepen voor een demonstratieve winkelopening op zaterdag, werd winkelopening opeens weer volstrekt legaal en 'normaal'. De cultuur- en horeca-sector blijven intussen gesloten, wat voor velen enorme gevolgen heeft. Velen lijden onder de coronacrisis. Leed dat er heel verschillend uit ziet en wat we maar beter niet 'groot' en 'klein' kunnen noemen, want elke ordening doet al snel mensen (nog meer) onrecht aan.

Enqueteresultaat: wat voor invloed heeft Covid op jouw relaties?

Corona is meer dan een pandemie door een virus (alsof dat nog niet erg genoeg is...) Corona heeft ook grote invloed op relaties. De resultaten uit een kleine enquête (100 personen) die ik hield zie je hier boven. Bijna de helft van de respondenten ervaart een negatieve invloed van Covid op zijn/haar relaties! Er (b)lijken allerlei nieuwe breuklijnen zichtbaar te worden als het gaat om wel of niet vaccinatieplicht, de zin of onzin over de effectiviteit van vaccins, het gevaar dat gevaccineerden zouden opleveren voor ongevaccineerden etc. Wel of niet een lockdown en of die te vroeg of te laat is... Dat zijn grote onderwerpen waarover je elke dag wel nieuws tot je kunt nemen. In dit artikel wil ik echter vooral kijken wat Corona voor personen onderling betekent: de invloed van Corona op relaties.

Ik doe dat door vanuit vier dimensies te kijken. (Mocht je 'dimensie' een wat ongemakkelijke term vinden, denk aan 'blikrichting' of 'gezichtspunt'). Het gaat me daarbij niet alleen om een stukje analyse, maar ik hoop je hiermee leesstof aan te bieden waar je zelf ook wat aan hebt voor je eigen relaties. In dit eerste artikel leg ik kort uit vanuit welke vier dimensies we naar relaties kunnen kijken. Er worden al korte voorbeelden gegeven hoe die vier dimensies helpen om meer zicht te krijgen op de relationele werkelijkheid in coronatijd. In volgende artikelen ga ik dieper in op voorbeelden uit de actualiteit. Ook wil ik je vragen te reageren, want juist die feedback gebruik ik graag bij het schrijven van artikelen.

Even een persoonlijke noot: ik maak me soms best wel zorgen als ik zie en hoor hoe het in allerlei relaties bliksemt en dondert. De ene keer gaat het om een jongeman die overtuigd van zijn gelijk, met stenen naar een politieman gooit die daardoor gewond raakt (en dat gaat verder dan alleen zijn lichamelijke verwondingen). Een dag later gaat het over een paar bejaarde familieleden die elkaar niet meer opzoeken vanwege grondige meningsverschillen over vaccinatie. Diezelfde dag lucht een verdrietige IC arts zijn hart op een sociaal medium en krijgt vervolgens tientallen hatelijke reacties over zich heen. En even later hoor ik over een jong gezin waar de rek er helemaal uit is, dat men toch wéér in quarantaine moet. Zelf heb ik niet zoveel te maken met de gevolgen van Corona als gezinnen met thuiswonende kinderen. Een column van Gert Jan Seegers waarin hij oproept om elkaar in de ogen te blijven kijken en de ander niet als tegenstander te gaan zien, sprak mij aan. Het is alsof je dan een laagje dieper komt dan de ogenschijnlijk splitsende discussies over 1G/2G, kindervaccinaties etc. Ook al heb ik zelf uiteraard een mening, ik wil juist zoeken naar manieren om de dialoog te stimuleren. Want zonder dialoog raken mensen elkaar pas écht kwijt. Vandaar deze artikelenserie.

Relaties bekijken vanuit vier dimensies? Hoe dan?

Iemand die veel heeft betekend voor de kennis over relaties is de psychiater Nagy (tip voor als je zijn naam wilt noemen op een verjaardagsfeestje (met max. vier gasten...): je spreekt het uit als Nodzj). Hij is de grondlegger van de Contextuele Benadering (waar veel artikelen op deze blog op zijn gebaseerd) en heeft een mooie manier aangedragen om naar de relationele werkelijkheid te kijken. Je krijgt een complete blik op wat er in relaties gebeurt als je vanuit vier dimensies te kijken. Die vier dimensies zou je kunnen zien als vier brillen die je op kunt zetten om verschillende aspecten van relaties te zien. Elke bril geeft een ander zicht en al die inzichten geven samen een heel compleet beeld.

Dit zijn die vier dimensies die allemaal een rol spelen in relaties:

1. Feiten. Deze dimensie gaat over wat 'is' of 'is geweest'. Feiten bestaan buiten onszelf en zijn ongevoelig voor of we ze accepteren, leuk vinden, haten of wat ook maar. Ik ben er van overtuigd dat juist deze dimensie een grote rol speelt in de relatieproblemen in coronatijd. Wat voor de een een feit is wat hij/zij met kracht wil verdedigen, is voor de ander een verzinsel. Alvast een stelling: als je met iemand anders niet de vaste grond onder de voeten hebt van feiten die jullie beiden erkennen, is de relatie heel moeilijk goed te houden.

2. Psychologie. Wat in de mens is. Hierbij wordt gekeken naar gevoelens, gedachten etc. Simpel gezegd: alles wat in je brein gebeurt.

3. Interactie. Wat tussen mensen is. Deze dimensie kijkt vooral naar communicatiepatronen tussen mensen. Simpel gezegd: deze dimensie kun je goed zien en horen met camera's en microfoons en je kunt hem lezen op Twitter, in kranten etc.

4. Relationele ethiek. Over wat goed is in relaties en wat niet. Deze dimensie is de meest kenmerkende voor Nagy' theorie en levert een flink aantal tools om te begrijpen waarom iets soms wél en soms absoluut níet in balans voelt. Begin 2021 schreef ik een artikel over 'korte lontjes' ten gevolge van corona. Dat artikel was al gebaseerd op kennis vanuit deze 4e dimensie.

Het boeiende van Nagy' benadering is dat je door die 4-dimensionale kijk écht meer ziet van wat er in relaties aan de hand is, dan wanneer je maar op één manier naar de werkelijkheid kijkt. Als je ervaring opdoet om vanuit deze vier blikrichtingen te kijken, heeft dat invloed op de kwaliteit van je relaties.

Wat Corona betekent voor Boy en Eva

In deze artikelen ga je een aantal keren twee verzonnen personen tegenkomen: Boy en Eva.

Boy en Eva zijn vrienden sinds hun middelbare schooltijd. Maar laten ze zichzelf maar introduceren. Ik stelde ze de vraag: "kun je kort vertellen wie je bent en: wat Corona voor jou en je relaties betekent?"

Boy begint: "Hoi, ik ben Boy. En ja, dat rijmt.., maar dat hoor ik mijn hele leven al. In het dagelijks leven werk ik bij de overheid. Je mag me gerust een nieuwsnerd noemen. Ik besteed uren per dag aan het volgen van ongeveer alle grote nieuwswebsites. Zeker sinds Corona een groot probleem werd volg ik alle ontwikkelingen op de voet. Sommige beslissingen die de overheid neemt begrijp ik niet direct, maar ik heb me wel laten vaccineren en snap dat het onvermijdelijk was om onaangename maatregelen te nemen. Alhoewel.... Toen twee van mijn drie kinderen vorige week weer niet naar school konden was de spanning bij ons thuis wel te snijden hoor! Mijn vrouw en ik hebben het redelijk kunnen regelen qua werk/privé, maar haar werkgever oefent nu flink druk op haar uit dat ze gewoon naar het werk (een laboratorium) moet komen en dat ik maar thuis moet blijven omdat ik immers 'een kantoorbaan' heb. Genoeg voor nu, eerst even het woord aan Eva, onze huisvriendin."

"Ja, ik ben Eva dus. Bevriend met Boy (en inmiddels ook met zijn vrouw hoor) sinds mijn middelbare school tijd. Ik ben gescheiden na een ingewikkelde relatie. We hadden geen kinderen. In het dagelijks leven zorg ik voor mijn beide ouders die nog net thuis kunnen wonen met de nodige mantelzorg. Regelmatig komt Ronnie een lang weekend bij mij. Hij is mijn weekendpleegzoon. Ik werk in de zorg op een inkoopafdeling van een groot ziekenhuis. Sinds Corona werd geïntroduceerd ben ik veel bezig met het ontmaskeren van de onzin die over ons wordt uitgestrooid. Ik ben allergisch voor mensen die wel even vertellen hoe het zit en al helemaal voor mensen die dan ook nog menen iets over mij te moeten zeggen. Vanaf het begin van Corona heb ik veel internationale bronnen gevonden die laten zien wat er écht aan de hand is. Ik bedoel: achter de façade die door de grote nieuwsmedia wordt opgeworpen. Ik zeg niet dat die alleen maar leugens vertellen, maar een halve waarheid is ook een leugen leerde ik vroeger al en het is mij steeds duidelijker geworden hoeveel halve waarheden (dus leugens) we gepresenteerd krijgen. Erger nog: hoe die leugens gebruikt worden als argumenten om het verschrikkelijke vaccinatiebeleid er door te drukken. Ik ken zeker vijf mensen persoonlijk die meer lijden onder de gevolgen van hun vaccinatie, dan onder Corona zelf. Noem me gerust een wappie of bedenk maar andere woorden waarmee je mij van je afduwt, maar ik keer me vanwege die leugens die ik noemde steeds meer af van al die overheidsregels. Ik gebruik geen mondkapje, laat me zeker niet vaccineren en als het mijn baan kost, dan zal ik me daar tegen verzetten.

Boy noemde me al de huisvriendin en dat ben ik ook, maar eerlijk gezegd is er wel afstand ontstaan. Laatst wilden ze niet dat ik langskwam omdat ik niet de juiste prikken heb gehad."

<Boy valt haar in de rede, we laten het maar even gebeuren>

Boy: "Nou... Eva, dat lag toch anders hoor. Je had verteld dat je die dag andere vrienden van je had gesproken die een besmettingsparty hadden bezocht om bewust Corona te krijgen zodat ze een QR code konden krijgen zonder vaccinatie. Bovendien kwamen mijn ouders langs en je weet dat mijn moeder een zwakke gezondheid heeft." Eva reageert verontwaardigd: "Tuurlijk weet ik dat en ik hoop dat ze de boosterprik niet gaat halen, want ik kan je een hele reeks voorbeelden noemen van mensen die ernstige complicaties kregen na de boosterprik." Het lijkt Boy te irriteren dat ze van onderwerp lijkt te veranderen: "Jij zegt dat je hier niet mag komen omdat je niet gevaccineerd bent, maar het was toch een risico geweest als je gekomen zou zijn?"

Eva reageert met grote verbazing: "Echt? Denk je dat? Zelfs als je de regels van het RIVM volgt zeggen ze dat je pas een nauw contact bent als je 15 minuten binnen 1,5 meter van iemand bent. Ik ben nog geen tien minuten met die mensen in gesprek geweest, dus dan is er toch geen reden om bezorgd te zijn?"

Boy is duidelijk niet overtuigd: "Nou, je weet maar nooit, dus liever het zekere voor het onzekere. Je wilt toch niet op je geweten hebben dat.." Eva valt hem in de rede: "En dat is nou precies waar ik tegen vecht: ze maken jullie allemaal bang met die regeltjes. Moet je nagaan: ik hou me aan de regels en uit voorzorg (ik noem het angst) mag ik niet meer langskomen. Wat voor samenleving wil jij eigenlijk?"

We laten Eva en Boy even met rust en komen ze in latere artikelen weer tegen. Aan jou de vraag: wat herken je van je eigen ervaringen in Eva of in Boy? Denk je dat Eva en Boy er wat aan hebben om "vanuit vier dimensies naar hun relatie te kijken"?... Laat het weten, ik verwerk het (anoniem, tenzij samen afgesproken) in de volgende artikelen.

Tot slot: kijken naar Eva en Boy vanuit vier dimensies

In bovenstaande 'discussie' gebeurt heel wat in alle vier dimensies. Daar gaat het uitgebreider over in de nog komende artikelen. Om je op weg te helpen een klein voorbeeld voor elk van de vier dimensies:

1. Feiten: Eva vertelt hoe ze een werkelijkheid heeft ontdekt achter het nieuws wat je in de grote nieuwsmedia leest. Voor haar is dat een feit. En voor Boy?

2. Psychologie: Er spelen een hoop emoties in bovenstaand verhaal. Bijvoorbeeld: Boy is bezorgd dat zijn ouders besmet raken. Ook Eva is ook bezorgd dat Boys moeder bijwerkingen krijgt als ze de boosterprik krijgt. Wat vind je van de emoties in bovenstaand verhaal?

3. Interactie: alhoewel het maar een klein inkijkje is, leren we iets van de communicatie tussen Boy en Eva. Het gaat er kennelijk nogal dynamisch aan toe en beiden vallen elkaar in de rede. Maar hebben ze eigenlijk wel écht gehoord wat de ander zegt?

4. Relationele ethiek: in het korte verhaal staat al heel wat over wat goed en fout is in relaties en wat er wordt gegeven en ontvangen. Eva voelt zich niet gezien in haar onvrede dat ze niet mocht komen, terwijl ze zelfs binnen de grenzen van Boy (de RIVM norm voor 'nauwe contacten') wil blijven. Ziet Boy haar inzet? Tegelijk: ziet Eva hoeveel het Boy en zijn vrouw kost om het gezin te runnen in deze Coronatijd? En wie ziet Eva's zorg voor haar ouders?

En jijzelf en je relaties? Hoor jij bij de bijna 50% die zijn relaties zag verslechteren sinds Corona? Lukt het jou al om door die vier brillen / dimensies te kijken naar de relaties waar het momenteel lastig in gaat? Laat het weten!

Communiceren is ook: dit blogartikel delen met bekenden...

Delen kan heel simpel met de icoontjes hieronder naar Facebook, Twitter, LinkedIN of als link die je bijv. kunt e-mailen.

Wil je updates per e-mail ontvangen als er een nieuwe blog is? Schrijf je dan hieronder in. Let op: de e-mails komen bij sommige mensen in hun map voor ongewenste-mail. Als je de afzender als 'vertrouwd' accepteert gebeurt dat niet weer.